مروری بر شاخص‌های تعیین مزاج دماغ در پزشکی ایرانی

سابقه و هدف: در پزشکی ایرانی مجموع خصوصیات فیزیکی، فیزیولوژیکی و روانی اختصاصی افراد تحت عنوان مزاج عام و نشانه‌های اختصاصی اعضا تحت عنوان مزاج عضو شناخته می‌‌شود. انواع مزاج‌ها شامل 9 گروه بوده و هر فرد به تناسب غلبه کیفیت خاص در یکی از این گروه‌ها جای می‌گیرد. تعیین مزاج عام و اعضای مهم بدن مانند مغز، کبد و قلب جهت تنظیم دستورات بهداشتی درمانی هر فرد ضروری است. هدف از این مطالعه بررسی و جمع بندی دیدگاه‌های منابع مکتوب پزشکی ایرانی در مورد نشانه‌های تشخیصی مزاج دماغ می‌باشد. مواد و روش­ها: جهت انجام این مطالعه مروری با استفاده ‌از کلید واژه‌های مزاج، دماغ، Mizaj, Temperament, Brain در پایگاه‌های علمی معتبر از جملهPubMed, Scopus ،SienceDirect  وMagiran  و همچنین کتب مرجع پزشکی ایرانی، مطالب مربوط به مزاج دماغ مورد بررسی و جمع بندی قرار گرفت. یافته ­ها: از 181 مقاله یافت شده 170 مقاله مربوط به دیدگاه‌های روانشناسی در مورد تیپ های شخصیتی بود و تعداد اندکی به مزاج مد نظر پزشکی ایرانی پرداخته بودند. مقاله‌ای که مستقلاً به شاخص‌های مزاج دماغ پرداخته باشد یافت نشد. در کتب مورد مطالعه نشانه‌های مختلفی جهت تعیین مزاج دماغ ذکر شده ولی به نحوه بررسی دقیق و وزن آنها در تعیین مزاج اشاره نشده بود. وضعیت ملمس و موی سر، وضعیت خواب و بیداری، میزان ترشحات بینی و عملکرد‌های روانی وجه مشترک شاخص‌های مد نظر منابع مختلف بودند. نتیجه گیری: با توجه به یافته‌های این پژوهش انجام مطالعات بالینی جهت تعیین میزان و شدت ارتباط نشانه‌های تشخیصی مزاج دماغ با مزاج تعیین شده توسط متخصصین پزشکی ایرانی پیشنهاد می‌گردد.